نقش امام حسن (سلام الله علیه)

سپاس خداى را که حجابش برداشته نشود و درگاه رحمتش بسته نشود، و نیازمندانش را نمی‌راند، و امیدوارانش را ناامید نمی‌گرداند. حمد و ستایش مخصوص خداوند است، که ترسانندگان را ایمنی می‌بخشد، نیکوکاران را نجات می‌بخشد، مستضعفان را بر می کشد، مستکبران را قرو می نهد، پادشاهان را نابود می‌سازد و دیگران را جانشین می‌سازد. و سپاس خداى را که درهم شکننده گردنکشان است، نابودکننده ستمکاران است، دریابنده گریختگان است، کیفردهنده‏ ستمگران است، فریادرس فریادخواهان است، حاجت‏بخش خواهندگان است، تکیه‏گاه مؤمنان است.
و بعد،
در این شب، این شب فرخنده، به شما خوش آمد می‌گویم، نه از زبان خودم؛ و نه از قول مؤسسۀ مطالعات اسلامی، بلکه به سلام و سپاس و دعا، از کلام امام حسن سلام الله علیه سبط (اکبر) گوش می‌سپارید، و دقایقی هدیۀ عید را از دست جوانان مؤسسه، دریافت می کنید، سپس من صحبت می‌کنم.

بزرگواران، علمای بزرگوار، برادران عزیز، مهمانان گرامی
السلام علیکم ورحمة الله.
نمی‌دانم میان گرامیداشت ولادت امام حسن سلام الله علیه و مؤسسۀ مطالعات اسلامی، چه تناسبی است، که برای دومین سال، ولادت امام حسن سلام الله علیه به عنوان جشن ِسالیانه (معهد) جشن گرفته می‌شود. ممکن است تصادفی باشد و ممکن است در آن معنا و مفهوم و اشارتی (وجود داشته‌باشد.) دوست دارم که از این دیدار آن‌چه را که در راه طولانی دشواری که خودم و دوستانم، جوانان مؤسسه، در اختیار دارم، درک کنم. پس امام حسن سلام الله علیه از میان امامان، درحالی‌که همۀ ایشان نوری واحدند، اگر هر کدام از آن‌ها، در جایگاه امام حسن بودند، در عمل همان کار، و همان خط مشی را پی می‌گرفتند، که امام حسن سلام الله علیه نقشش، به عبارت دقیق‌تر، میان ائمه، نقش از خودگذشتگی و نقش سرباز گمنام است.

سرورمان حضرت امام شرف الدین قدس الله نفسه، در مقدمۀ کتاب «صلح الحسن» که (نوشته) حضرت (حجت) شیخ راضی آل یاسین( است)، در پایان مقدمۀ ارزشمندش، بعد از بحثی طولانی دربارۀ جایگاه امام حسن-(چنان‌که) در این مراسم شنیده اید- می‌گوید: که به درستی، جهاد برای امام به (دلیل) خیانت اصحابش و حتی برخی (اعضای) خانواده‌اش ممکن نبود، و نه این امکان وجود داشت که از خودگذشتگی و جانبازی کند، چنان‌که حسین علیه السلام (جانش را) تقدیم کرد، چرا که فضای عمومی جامعه، مهیا نبود، پس جانبازی و از خودگذشتگی، نیازمند شرایط ویژه و آمادگی وسائل و رشد عوامل فداکاری است. و هنگامی‌که زمان امام حسن و فراخوانی معاویه به صلح و خودداری از خونریزی مسلمانان، جایگاهش بنا بر روایت کاتب وحی و خلاء مؤمنین و مثل این‌ها را مورد مطالعه قرار دادیم، پس این شرایط، زمان امام حسن را احاطه کرده‌بودند، پس امت در غفلت از حقیقت نیاتشان، مقاصد دشمنان اسلام، (به سر می‌برد.) در حالی‌که در زمان قیام امام حسین علیه السلام شرایط مهیا، چهره‌ها آشکار، و پرده برافتاده‌بود، کارها رو‌به راه بود، هر چیزی سر جای خودش بود. ولی وجدان‌ها در غفلت و خواب و ترس و وحشت بود. پس آسیب حسین سلام الله علیه به خودش، فرارسید، جانش را تقدیم کرد، برای این‌که وجدان مردم بیدار شود، و برای این‌که هر چیزی در جای خودش قرار گیرد. که در عمل، حرکت (امام حسین علیه السلام)، تا آغاز انقلاب‌ها از ساعت شهادت امام تا نابودی بنی امیه و سپس تا نابودی بقایا و آثارشان در تاریخ، تا همین حالا و تا ابد تأثیر گذاشته‌است. پس تقدیم جان امام حسین، به وقتش بود، و امام حسن (راه را) برای روز حسین هموار کرد.

بعد از این مقدمه، سید قدس الله روحه می‌فرماید: به راستی‌که شهادت الطّف یعنی شهادت امام حسین در کربلا- به راستی‌که شهادت الطّف، اول حسنی است و دوم حسینی. سپس می‌فرماید- و به راستی‌که روز نُخَیله (همان‌طور که شنیده‌اید) یعنی روز امام حسن علیه السلام در معانی جانبازی و فداکاری شایسته‌تر از یوم الطّف است. پس هنگامی‌که گفتیم، به راستی امام حسن نمایانگر نقش سرباز گمنام است، و امام حسین سلام الله علیه در حال وفات امام حسن به آن اعتراف می‌کند، که نقش سرباز گمنام، نقش جانبازی کامل و مطلق را ایفا می‌کند، چیز مبالغه‌آمیزی نگفتیم. این معنای امام حسن است، با آن‌چه که از اوصاف هدایت و راهنمایی و آموزش دارا است، نقشی که میان همۀ امامان ما، پس از رسول الله مشترک است. نقش ویژۀ امام، جانبازی مطلق است، در عصر خودش، بعد از وفاتش، و در تاریخ. شاید تلاقی جلسۀ جشن مؤسسه با بزرگداشت امام، این اندیشه را می‌بخشد و این مسیر را در برابر جوانان مؤسسه ترسیم می‌کند، که این راه در این عصر، راهی است سرشار از جانبازی، و انکار و بی احترامی. شاید شما امام حسن را با رنجی که از سختی‌ها ، و جانبازی، دشواری‌ها و شدائد، و بی توجهی و عدم اقبال مردم، و روی‌گردانی‌شان، می‌برید، یاری می‌کنید(همدردی می‌کنید)، پس برای این مسیر آماده باشید. علی رغم این که خداوند، سبحانه و تعالی به ما اقبال مردم و عاطفۀ مردم، و پشتیبانی مخلصان، و حمایت عالمان عنایت فرموده، ولی ما تا آخرین گام آماده‌ایم. حمایتشان و اقبالشان و دعایشان به دلیل این جشن موفق، که باعث شد برادران عزیز، مسافت‌ها را شبانه بپیمایند و در این جلسه حاضر شوند. این خط، همان خطی است که امام حسین سلام الله علیه می‌فرماید: « ألا ومن کان منکم باذلًا مهجته فلیرحل معنا فإنی راحل غدًا بإذن الله» آگاه باشید، که هرکس از شما آماده است خون خود را در راه ما نثار کند و خود را آماده لقاى خداوند سازد، با ما رهسپار شود، چرا که من ـ به خواست خداوند ـ فردا حرکت خواهم کرد جوانان معهد، این همان راه است، ممکن است شما دچار مشکلات و دشواری شوید، ولی به إذن خداوند، شما آماده هستید. این مقدمه‌ای کوتاه است و خدا را به این شایستگی‌هایی که به صورت غیر منتظره در این زمینه‌ها ظهور کرده، سپاس می‌گوییم و از او مسئلت می‌کنیم که شما را یه یاریش مدد رساند و شما را در مسیرتان هدایت فرماید، و پشتیبان شما باشد.
در این شب به خلاصه‌ای از گزارش سالیانه اکتفا می‌کنم. معهد الدراسات الاسلامی (مؤسسۀ مطالعات اسلامی) در روزی معمولی از روزهای تابستان گذشته، با هدف پرورش دعاة إلی الله (هدایت‌کنندگان به سوی خدا-مبلغان)، با ترکیبی میان فرهنگ دینی، ابزار تبلیغی شامل فن خطابه، زبان و علوم مدرن تأسیس شد. این معهد به منظور ارائه عناصری مخلص که با حکمت و موعظه نیکو به سوی خدا تبلیغ کنند، به جهان اسلام در لبنان و در آفریقا و در آینده تا آنجا که ممکن است، در هر جایی، سپس برای تجهیز و پشتیبانی از جوانان عزیز، در مدارس مدرن، برای این‌که آن‌ها را در زندگی‌شان به به اصول دینی و فرهنگ اسلامی، مجهز کنیم، و پس از آن به دلیل فراهم آوردن ابزار مناسب برای ادارۀ پروژه‌های آینده، به عنوان مؤسسه و مانند آن به إذن خداوند، تاسیس شده است. معهد در خانه‌ای استیجاری محقر، تشکیل شد و بالید… و درست یک سال و نیم از روز تأسیس آن می‌گذرد.
و لیکن از فضل خداوند، اوضاع و شرایط مناسب، و اخلاص و عناصر مهیا و مستعد، موفقیت و پیشرفتی فراتر از انتظار را سبب شد. امروز، مؤسسه مشتمل بر ۲۰ دانشجوی داخلی، که معهد به آن‌ها مکان (اسکان)، تدریس و برخی مخارج اندک که بتوانند به سادگی و پارسایی بدون نیاز به احدی، زندگی کنند و راه رسالت خود را ادامه دهند، ارائه می‌دهد. و شکی نیست که نیازها و تقاضا بیش از این است، ولی به همین عدد و مبلغ در دو سال اول اکتفا می‌کنیم تا این که آماده شویم و به إذن خدا، برای ما مکانی ایده‌آل فراهم شود. از اخبار این معهد، این است که دانشجویان مؤسسه از کشورهای مختلف و از مناطق مختلف هستند؛ که از لبنان ۱۷ دانشجو؛ ولکن پنج نفر از صور، چهار نفر از مرجعیون و خیام، سه نفر از صیدا، دو نفر از منطقۀ بنت جبیل، یک نفر از طرابلس، یک نفر از زحلة و یک نفر از هرمل. و سه نفر از خارج از لبنان، که یک نفر از آفریقا از غنا، همان جوانی که برای شما سخنرانی کرد شیخ اسحاق ابراهیم، و دو نفر از ایران . بیست دانشجو، این ها تلاش می‌کنند و ادامه می‌دهند و مشغول هستند و به اذن خدا موفق می‌شوند. و چهار نفر از ایشان فارغ التحصیل شده‌اند، اساتیدی که برخی‌شان را شما می‌شناسید، و سه نفر از اساتیدی را که کارهای دیگری، کارهای فرهنگی، انجام می‌دهند، کمک می‌کنند. و سه نفر از طلاب معهد، همچنین به دانشجویانی که در سطح پایین‌تر هستند تدریس می‌کنند، و دو استاد زبان‌های انگلیسی و فرانسه. پس اساتید مؤسسه جمعاً دوازده نفر می‌شوند، و عجیب نیست که دوازده استاد بیست دانشجو را تدریس کنند، چرا که درس‌ها زیاد و مباحث علمی سخت و سنگین است. اما به خواست خداوند، دانشجویان متعهد هستند که آن‌ها را به انجام رسانند، و شواهدی از موفقیتشان نشان داده‌اند. و مباحثی که در این مدت آموخته‌اند و همچنین تعلیم و تعلم آن را تمرین کرده‌اند- پایان‌نامۀ عملی- یعنی فقه عملی طبیعتاً در سطوح مختلف، عقائد، صرف و نحو، بلاغت، منطق، فقه و اصول، و در سطوح مختلف؛ علوم قرآن، ادبیات و نقد ادبی، تاریخ اسلامی، فرهنگ عمومی، زبان انگلیسی یا فرانسه، و برخی دانشجویان، هر دو زبان را آموخته‌اند. مدت تحصیل چهار سال قرار داده‌شده، ولی برنامه‌های آموزشی بنابر نیازها مختلف است، شاید در آینده برنامه‌های آموزشی دیگری برای ما وجود داشته باشد. سطوح دروسشان، سطوحی عالی است؛ که از آن‌ها دو سطح رسائل و مکاسب به عنوان سطوح عالی درنظر گرفته‌شده، سه سطح عادی؛ لمعه و معالم، چهار سطح مقدماتی فقه و منطق، و هشت رسالۀ عملیه و ادب عالی، پنج رسالۀ عملیه و فقه و نحو ابتدائی.
ما امیدواریم که راهی که بسیار مختصر و اندک آغاز شده به خواست خداوند، ادامه یابد و پیشرفت کند و به ثمر بنشیند. بودجۀ مؤسسه ماهیانه تقریباً بیش از دو هزار لیره و حدود بیست و پنج هزار لیره در سال است.
و این مبلغ، از حقوق شرعی در موسم و زمان حج تأمین می‌شود، همان‌طور که می‌دانید، سنت این کشور این است که حقوق شرعی در موسم حج پرداخت می‌شوند، با وجود این‌که حقوق شرعی همیشه واجب است. و بر هر انسانی در هر وقتی و در هر زمانی واجب است-دوست ندارم به تفصیل به این بحث بپردازم، چرا که بر خلاف روش ما و بر خلاف روش معهد در جلب کمک‌های (مردمی) است- پس بودجۀ معهد از حقوق شرعی که به این میزان نمی‌رسد، تأمین می‌شود. و لیکن بخش دوم، به خواست خدا از وام‌ها پرداخت می‌شود، ، تا زمانی‌که اعتبار و اعتماد موجود است، که البته این یک فقره، از بودجه همواره موفور است. این خلاصه‌ای از گزارش سالیانۀ مؤسسه بود. در این شب مبارک، در برابرتان اساتید عزیز مؤسسه و برخی دانشجویان گرامی مؤسسه را دریافته‌اید، و معتقدم که این جشن مبارک در عین حال الگویی برای موفقیت معهد است.
از خداوند سبحان برای ایشان توفیق و برایشان باز هم توفیق و برکت و (به دلشان ) یاد و خاطره و مفاهیم این سالروز مقدس، الهام شود. هر سال بر شما مبارک باد.
و شکی نیست که قرار گرفتن میلاد امام در رمضان، همچنین ایجاب می‌کند که از مفاهیم رمضان در جهادمان و جهادتان الهام بگیریم، خداوند سبحانه و تعالی، اوست که موفق است و او ماورای همۀ مقصود‌ها است و او در کارسازی کفایت می‌کند.
و السلام علیکم و رحمة الله